چگونه نقاشی کودکان را تفسیر کنیم؟

[contact_info title= “چگونه نقاشی کودکان را تفسیر کنیم؟”] 

برای بررسی شخصیت و روان کودکان یکی از بهترین راه کارها توجه و بررسی نقاشی آن ها است چرا که آن ها قادر نیستند آنچه در درونشان و فضای ذهنی شان اتفاق می افتد را به روشنی بیان کنند و حتی گاهی عمدا آن را نیز پنهان می کنند. کودکان با نقاشی بـسیاری از خواسـته هـا ، تمـایلات ، امیـال و آرزوهـا و تفکـرات درون ناخودآگاه خود را به صورت نمادین و در قالب اشکال و رنگ های مختلف روی کاغذ ترسیم مـی کننـد.

بنابراین ضـروری است والدین و مربیان کودک با افکار و احساسات درونی کودک آشنا باشند تا هم در پرورش وتربیـت کـودک موفق باشند و هم ناهنجاری های احتمالی را به سرعت شناسایی کنند. از آنجایی که این اطلاعات به صورت کدگذاری و نمادین هستند بنابراین به منظور رمزگشایی از آن ها نیازمند آگاهی از مفهوم این نمادها در نظر روانشناسان و متخصصین تربیتی هستیم. در این مطلب قصد داریم تا اطلاعات بیشتری را در مورد اینکه “چگونه نقاشی کودکان را تفسیر کنیم؟“ و معرفی انواع نمادها و مفاهیم آن ها از نظر نظریه پـردازان و روانـشناسان بپردازیم.

ارتباط رنگ ھا با روانشناسی کودک

بین نقش رنگ و زندگی عاطفی کودک با در نظر گرفتن دوران تکاملی او یک حالت متوازی وجود دارد. ٣ تا ۶ سالگی کودک بیشتر تحت تاثیر فشارھای درونی است ، بنابراین علاقه زیادی به استفاده از رنگ دارد و آن را مقدم بر شکل ظاھری می داند.در کودکستان کودکان ترجیح می دھند رنگ ھای گرم و تند را استفاده کنند و فقط کودکانی که در خانه تحت نظارت شدید ھستند رنگ ھای سرد را انتخاب می کنند که علت اصلی به مشکلات عاطفی و روانی مربوط می شود. 
کودک برای استفاده از رنگ ھا فقط تحت تاثیر احساسات خود قرار دارد. مثلا ممکن است چمن را بنفش بکشد چون ھم می خواھد چمن را نشان دھد و ھم از رنگ بنفش خوشش می آید. کودک در حین بزرگ شدن به تدریج ارتباط میان اشیا و رنگ حقیقی آن ھا را درک می کند ، ولی اوایل این موضوع فقط در مورد چیزھایی است که برایش ارزش عاطفی دارند؛ مثلا اگر مادرش موھای بور داشته باشد ھر زنی را که می کشد موھایش را بور می کند زیرا این رنگ برایش انباشته از نیروی عاطفی است.

تفسیر نقاشی کودکان

در مورد اینکه “چگونه نقاشی کودکان را تفسیر کنیم؟” و موضوعاتی که در نقاشی کودکان دیده می شود شامل:  آدم ، خانه ، درخت ، خورشید ، ماه ، حیوانات و خانواده است.

آدم:

ھنگامی که کودک شکل آدمی را می کشد پیش از ھر چیز شکل خود یا درکی که از بدن و تمایلات دارد را بیان می کند. اگر آدمک در مجموع ھماھنگ باشد ، احتمال بسیاری وجود دارد که کودک کاملا سازگار باشد. اگر آدمک مثلا در اندازه ای خیلی کوچک یا در گوشه ای از کاغذ کشیده شده باشد به معنای آن است که کودک خود را کم ارزش و از دیگران پایین تر می داند.

اگر این کم بھا دادن به خود در چند نقاشی کودک ادامه پیدا کرده باشد نشانگر خجالتی بودن اوست. در نقاشی فقدان دست و بازو نیز علامت کم بھا دادن به خود و عدم امنیت است. کودکانی که خود را بالاتر از بقیه می دانند آدمک ھایی با اندازه بزرگ رسم می کنند. این نوع نقاشی مخصوص کودکانی است که اختلال عاطفی دارند یا به طور معمول کودکانی ھستند زودرنج و حساس که ھمیشه فکر می کنند مورد ظلم و ستم قرار گرفته اند.

خانه:

خانه نماد پناھگاه و ھسته اصلی و گرمی خانواده است که ممکن است مورد علاقه یا تنفر کودک باشد. کودکانی که زندگی سعادتمندی دارند در خانه باغچه ، گل ، درھای بزرگ ، پنجره و دودکش بخاری را می کشد. ھنگامی که پدر و مادر جدا شده باشند خانه به دو قسمت تقسیم می شود و اغلب دارای دو در ورودی است که یک قسمت از خانه نماد زندگی خانوادگی واقعی و در دیگر نشانه زندگی تحمیل شده به کودک است.

• خانه به صورت قصر به منزله پناھگاھی مطلوب است.
• خانه به صورت زندان نشانگر فشارھای خانوادگی و ناسازگار و از ھم پاشیده است.
• کوچه امکان خارج شدن از خانه و محیط محدود خانواده و بالاخره از خود بیرون آمدن است.
• جاده به صورت پیچ و خم نشانگر مشکلات در برقراری ارتباط با دیگران است .خیابان ھای باز و عریض شادی و صداقت را نشان می دھد.
• کوچه تنگ و بسته کمبودھای عاطفی را بیان می کند.
• افراد پویا و خیال پرور بیشتر به ترسیم امواج دریا یا پرندگان می پردازد.

درخت:

برای تحلیل نقاشی درخت باید ٣ قسمت آن مشخص شود: ریشه ، تنه و شاخه ھا و برگ ھا. ریشه درخت در زمین فرو رفته و درخت را تغذیه می کند که نماد نشانه ھای درونی است. تنه بیانگر مشخصات دائمی و عمیق پایدار شخصیت است. شاخه ھا و برگ ھا بیانگر طریق ارتباطی کودک با دنیای خارج است.

بچه ھا در سنین پیش دبستانی تنه درخت را بلند ترسیم می کنند ولی پس از این سن بلند بودن درخت نشانگر عقب افتادگی فکری یا بیماری عصبی یا آرزوی بازگشت به دنیای دوران کودکی پیش از مدرسه است. تنه درخت اگر کوتاه کشیده شود نشانگر جاه طلبی و بلند پروازی کودک است. تنه درخت اگر کج کشیده شود نشانگر عدم ثبات کودک است و تنه صاف نشانگر ثبات فکری کودک است. برگ ھای زیاد و درھم بیانگر شخصیت در خود فرو رفته کودکی است که آمادگی تغییر و تحول ندارد.

خورشید و ماه:

تصویر خورشید بیانگر امنیت ، خوشحالی ، گرما ، قدرت و به نظر برخی نماد پدر مطلوب است. خورشید به طور کامل در حال درخشیدن نشانگر رابطه خوب پدر و کودک است.
خورشید پشت کوه نشانگر ارتباط نامطلوب پدر با کودک است. خورشید به رنگ قرمز تند یا سیاه نشانگر ترس کودک از پدر است که مضطرب کننده است.

البته طرز کشیدن به حال و حوصله لحظه ای کودک نیز بستگی دارد. باید پی در پی در نقاشی ھایش باشد تا بتوانیم درباره او قضاوت کنیم. ماه بیشتر نشانگر نیستی است زیرا او زمانی که خورشید یعنی نماد زندگی ناپدید می شود ظھور می کند.

خانواده:

اعضای یک خانواده ھماھنگ ، درنقاشی ھای کودکان ، ھمیشه با ھم و دست در دست ھم نشان داده می شوند. اگر این اشخاص دست ھای یکدیگر را بگیرند ، ھمدیگر را ببوسند و یا با ھم بازی کنند درجه صمیمیت آن ھا بیشتر است. کودک ، در نقاشی خانواده ، تصویر خود را نزدیک شخصی نقاشی می کند که حس کند در کنارش راحت تر است و یا او را بیشتر از ھمه دوست دارد ؛ ولی اگر کودکی فکر کند که مثلا خواھرش بیش از او مورد توجه پدر و مادرش است ، در نقاشی خود خواھرش را بین پدر و مادر و خود را دورتر از آن ھا در حاشیه کاغذ قرار می دھد.

حیوانات:

اگر کودک شما در خانه یا ھر مکان دیگری شاھد حیوانات باشد و سپس آن ھا را به تصویر بکشد ، این امر مسئله ای عادی تلقی می شود. اما اگر بی دلیل از حیوانات و به خصوص به صورت خشن استفاده نماید ، این مساله به روحیه ناسالم او و یا احساس گناھی که نمی تواند به صورت مستقیم آن را به تصویر بکشد مربوط خواهد شد.

مراحل تکاملی چھره نگاری

در تفسیر نقاشی کودکان بهتر است بدانیم که اشیا از نظر کودک فقط خانه و آدمک است. در ٣ تا ۴ سالگی کودک سعی می کند تصویر شخص یا اشخاص را بکشد. این تصاویر شامل یک دایره به جای سر و در اطراف آن چند خط به عنوان بازوھا و پاھا است. علت ساده بودن نقاشی در این سنین ناشی از عدم شناخت تکمیلی نقاشی نیست ، بلکه این درست ھمان تصویری است که کودک از بدن در ذھن دارد. کودک در سال ھای اول زندگیش ھنگام کشیدن آدمک بدن را فراموش می کند ، زیرا به نظر او وظیفه و عمل بدن مھم نیست.

بعد از این مرحله کم کم در داخل دایره ، دو چشم بزرگ نمایان می شود. مرحله بعدی گوش ھاست که خیلی بزرگ ھستند. در ۶ سالگی تصویر کودک از بدن خود در مغزش کامل تر است و دارای ٢ دست و گردن است که در انتھای بازو قرار گرفته اند. بلندی آدمی معمولا ۴ برابر پھنای آن رسم می شود. ١٠ سال طول می کشد تا کودک بتواند تصویر کاملی با تمام اعضا و حرکات بدن رسم کند. به گفته گودینف ، اصولا نقاشی آدمک نشانگر پختگی فکری کودکان است.

چنانچه برای دریافت مشاوره در مورد اینکه “چگونه نقاشی کودکان را تفسیر کنیم؟“ داشته باشید با مرکز روانشناسی تخصصی الو مشاوره در تماس باشید. همچنین می توانید سایر مطالب روانشناسی ما را نیز مطالعه نمایید:

[contact_info title= “چگونه نقاشی کودکان را تفسیر کنیم؟”] 

شما می توانید در قسمت دیدگاه سوالات خود را با مشاوران ما درمیان بگذارید …