تک فرزندی، مزایا و معایب آن

[contact_info title= “تک فرزندی، مزایا و معایب آن”] 

فرزندآوری در سراسر تاریخ از کارکردهای مهم خانواده بوده است. ترغیب خانواده ها به داشتن یک فرزند سبب شده تا والدین با شعار دو فرزند کافی است در عمل به یک فرزند اکتفا کنند. تک فرزندی گرچه پدیده جدیدی نیست اما در جامعه ما در هیچ زمانی مانند الان فراگیر نبوده است. تک فرزندی موجب می شود تا پدر و مادر تمام سرمایه گذاری عاطفی خود را بر یک کودک قرار دهند و کودک نیز متقابلا فقط پدر و مادرش را می بیند و از داشتن تجربیات با خواهر و برادر محروم می ماند.

در میان آموزه های اسلامی نه تنها به تک فرزندی توصیه نشده بلکه با آن مخالفت و با رعایت شرایطی دعوت به ازدیاد نسل شده است. در حال حاضر جمعیت کشور به سوی سالمندی و میانسالی و کمبود نیروی انسانی پیش می رود ؛ این ها از مهم ترین آفت های اجتماعی پدیده تک فرزندی است. مسئله ای که باید حل ریشه ای آن در راس تصمیمات و برنامه های دولتمردان قرار گیرد. در ادامه این مطلب می توانید اطلاعات بیشتری را در مورد “تک فرزندی، مزایا و معایب آن” دریافت نمایید.

 آسیب های تک فرزندی با رویکرد روان شناسی

فرزند سالاری:

در خانواده های تک فرزند ، بیش از حد به خواسته ها و مطالبات فرزند توجه می شود. هر چند این خواسته ها غیر منطقی ، بلند پروازانه و فراتر از توان و بنیه مالی و یا حتی بیرون از مرزها و حدود قانونی و شرعی باشد. این توجه بیش از حد والدین و قرار دادن فرزند در کانون توجهات اثرات منفی بر شخصیت کودک خواهد داشت. اینگونه کودکان غالبا حساس ، زود رنج ، پرتوقع و کم صبر هستند ، نمی توانند عواقب اشتباهات خود و مسئولیت عمل خود را بپذیرند.

 بلوغ زودرس:

فرزند در دوره اولیه کودکی بیشتر نیازمند حضور والدین خود است. ولی در دومین دوره کودکی اش نقش همسالان بارزتر می شود و مهارت های زیادی را از آنان می آموزد. وجود خواهر یا برادر بزرگ تر نیز می تواند مهارت های لازم برای اجتماعی شدن او را فراهم کند. حال اگر فرزند تک باشد به ناچار باید در کنار بزرگسالان پرورش یابد. در نتیجه او تجربه ای از کودکی و نوجوانی خود نداشته و با بازی ها  و نقش های این گروه سنی آشنا نیست و یک دفعه پرشی به دوران مسئولیت پذیری بزرگسالان خواهد داشت.

وی از لحاظ روحی و روانی بسیار سریع تر رشد کرده و دنیا را از دید بزرگسالان می بیند. حضور در چنین خانواده ای که فقط شامل افراد بالغ است سبب بلوغ زودرس کودک می شود. از عوارض بلوغ زودرس این است که کودکان در مقابل استرس های زمان جوانی قرار گرفته و نمی دانند چه باید بکنند. آن ها از نظر جسمی نشانه های بلوغ را دارند ؛ ولی تجربه کافی ندارند. در این شرایط در هر دو جنس ، به دلیل افزایش تمایل به شهوت ، رفتارهای ناهنجاری همچون خودارضایی در کودکان شیوع پیدا می کند.

روابط اجتماعی کم و عدم جامعه پذیری:

گرایش به انزوا ، افسردگی ، ضعف در برقراری ارتباط با همسالان ، توجه بیش از حد به بازی های رایانه ای و انفرادی ، ترس یا تنفر از حضور در گروه های اجتماعی از جمله خصوصیات تک فرزندهاست. زندگی در کنار برادر یا خواهر روحیه جامعه گرایانه کودک را تقویت کرده و مدیریت در روابط اجتماعی را به وی می آموزد. همدلی با افراد خانواده ، عشق ورزی و سهولت در برقراری ارتباط با افراد هم سن در جامعه و مدرسه از اصلی ترین ویژگی های فرزندان خانواده های دارای بیش از یک فرزند است.

محدودیت روابط اجتماعی در خانواده های تک فرزند می تواند دنیای روانی و اجتماعی افراد را محدود جلوه دهد و در این شرایط اگر مشکلی برای فرد به وجود آید ممکن است پیامدهای تهدید کننده ای پدید آورد ، زیرا فرد می ترسد با از دست دادن یک نقطه امید و اتکا نتواند به کانون دیگری چشم امید داشته باشد.

کاهش انسجام خانواده:

یکی از مولفه های خانواده منسجم ، پیوندهای عاطفی و میزان وابستگی فرزندان به والدین و بالعکس است. به همان میزان که وابستگی متعادل ضروری است افراط در آن نیز دارای آسیب جدی بوده و مشکل زاست. در خانواده های تک فرزند میزان وابستگی دارای افراط و تفریط است. به این معنا که گاهی اوقات فرزند به سبب اشتغال والدین مورد بی مهری و بی توجهی قرار می گیرد و گاهی نیز در کانون توجه بیش از حد والدین هست. تعدد فرزندان می تواند سبب ایجاد هماهنگی لازم و شکل گیری وابستگی متعادل باشد.

کاهش وابستگی فرزندان به خانه و خانواده در خانواده های تک فرزند سبب احساس تنهایی عمیق ، ترویج فرهنگ استقلال طلبی ، افزایش میل به فرار است و اهمیت تشکیل خانواده و افزایش سن ازدواج می شود. در حاشیه شهرها که اصولا خانواده ها جدا شده از شبکه خویشاوندی هستند شاهد افزایش کودک آزاری کودکان رها شده و افزایش بزهکاری هستیم.

جایگزینی رسانه:

رسانه ها مانند دریچه ای به جهان خارج دردیدگاه ها و رفتارهای افراد موثر هستند ؛ کم شدن ارتباطات کلامی ، در خانواده های کم جمعیت، سبب حاکمیت رسانه های تصویری می گردد ، این امر تغییر الگوی ارتباطی در خانواده را به همراه دارد. کودک یا نوجوانی که از تنهایی رنج می برد به دنبال جایگزینی برای اوقات فراغت خود است در نتیجه به تلویزیون ، جاذبه های گرافیکی و هیجان های کاذب در بازی های رایانه ای و دنیای مجازی رو می آورد.

اینترنت و ماهواره:

یکی از عوارض اینترنت ، اعتیاد به آن است. کاهش رضایت از زندگی و احساس محرومیت در افراد که از طریق مقایسه وضع خود با دیگران به وجود می آید از آسیب های این فضای مجازی و برنامه های ماهواره است. علاوه بر این افزایش انتظارات ، تشدید روحیه مصرف گرایی ، ارائه سبک زندگی ، تضعیف پایبندی مذهبی ، تسریع روند یکسان سازی فرهنگ ها از دیگر مضراتی است که می توان به آن اشاره کرد.

شکنندگی:

بچه هایی که تک فرزند هستند ، به دلیل اینکه خواهر یا برادری ندارند که رقابت کردن سالم را با او تمرین و تجربه کنند با مشکلاتی در زمینه پذیرش واقعیت های زندگی روبه رو شدند. آن ها که از زبان والدینشان هیچ گاه کمتر از گل نشنیده اند ، با کوچکترین تشری می شکستند و پا پس می کشیدند. در حالی که اگر خواهر یا برادری داشتند ، داشتن رقیب را بهتر درک می کردند و بهتر از عهده موقعیت هایی که مستلزم رقابت و پا فشاری هستند بر می آمدند.

فواید تک فرزندی

• آن ها به خانواده خود وابسته می‌شوند و ارتباط خوبی با آن‌ها برقرار خواهند کرد.
• کارها را به بهترین شکل انجام می‌دهند.
• مسئولیت پذیر هستند.
• از توجه کامل و بی‌وقفه خانواده بهره می‌برند.
• مجبور نیستند برای جلب توجه والدین به رقابت با خواهر و برادرانشان بپردازند.
• با خواهر و برادران‌ خود مقایسه نمی‌شوند.
• مستقل‌تر هستند.
• اعتماد به نفس بالاتری دارند.

چگونه می توان شرایط تک فرزندان را بهبود بخشید؟

همانطور که در مطلب “تک فرزندی، مزایا و معایب آن” اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دادیم ، باید نکات دیگری را برای بهبود این روابط ذکر نماییم. بنابراین می توان گفت که از آنجایی که تک فرزندان در روابط خود با دیگران همیشه نیازهایشان در اکثر مواقع برآورده می شود ، زمانی که وارد اجتماع می شوند به همان میزان که در خانه پذیرفته شده بودند و حرف اول را می زده اند نیازمند توجه و قدرت نمایی هستند. بنابراین پس از ورود به هر اجتماعی هر چند کوچک دچار آسیب های احتمالی می شوند. برای جلوگیری از آسیب هایی از این دست باید شرایطی مانند: بازی با همسالان ، مهد کودک ، رعایت قوانین با همسالان خود را یاد بگیرند.

صرف زمانی بین ۲ تا ۳ ساعت در روز در پارک ، مهد کودک و بازی با دیگر کودکان باعث می شود به مرور متوجه شوند تمام جهان اطراف آن ها والدینشان نیستند که گوش به فرمانشان باشند ، بالا بردن سطح تحمل و قوانین بازی های گروهی نیز این رشد را در آن ها به وجود می آورد که برای برآورده شدن خواسته هایشان نیازمند صبوری و گذشت شوند.

سخن آخر

بهتر است که بگوییم چنانچه شما هم طرفدار تک فرزندی هستید ، توجه کنید که گرچه ممکن است به فرزندتان آسایش بیشتر ، تحصیل در مدرسه بهتر ، دانشگاه بهتر ، کلاس های متفرقه بیشتر و خیلی چیزهای دیگر بدهید ولی یک چیز خیلی مهم را از او خواهید گرفت. داشتن خواهر و برادرانی که امروز و فردا پشت و پناه او باشند. واقعا آیا داشتن بهترین امکانات و رتبه های علمی و شغلی به تحمل یک لحظه تنهایی و احساس نداشتن یک پشتوانه امن می ارزد؟

در صورت بروز ابهاماتی در مورد “تک فرزندی، مزایا و معایب آن” می توانید با کارشناسان مرکز الو مشاوره تماس گرفته و از راهنمایی های لازم بهره مند گردید. سایر مطالب روانشناسی ما را نیز می توانید مطالعه نمایید:

[contact_info title= “تک فرزندی، مزایا و معایب آن”] 

شما می توانید در قسمت دیدگاه سوالات خود را با مشاوران ما درمیان بگذارید …